In de afgelopen jaren is er een groeiende bezorgdheid ontstaan over de mogelijke negatieve effecten van sociale media op de mentale gezondheid van adolescenten. Met de toenemende prevalentie van psychische problemen onder jongeren, wordt sociale media vaak aangewezen als een belangrijke veroorzaker van deze problemen. Dit artikel biedt een overzicht van recente bevindingen over de relatie tussen sociale media gebruik en de mentale gezondheid van adolescenten, met een bijzondere focus op een uitgebreide studie uitgevoerd door Van der Wal, Beyens, Janssen, en Valkenburg (2024).

Onderzoek naar sociale media en mentale gezondheid

Van der Wal et al. (2024) onderzochten in een longitudinale studie de effecten van sociale media gebruik op drie belangrijke dimensies van de mentale gezondheid van adolescenten: welzijn, zelfbeeld en vriendschapsnabijheid. In deze studie werden 479 adolescenten gedurende 100 dagen gevolgd, waarbij zij dagelijks hun sociale mediagebruik en hun mentale gezondheid rapporteerden. De resultaten toonden aan dat voor 60% van de adolescenten het gebruik van sociale media een overwegend negatief effect had op alle drie de mentale gezondheidsdimensies. Bovendien ervoer 13,6% van de adolescenten zowel positieve als negatieve effecten, afhankelijk van de specifieke dimensie die werd geëvalueerd.

Platformspecifieke effecten

Een van de belangrijkste bijdragen van deze studie was de differentiatie tussen verschillende sociale mediaplatforms. De onderzoekers ontdekten dat platforms zoals TikTok, YouTube, en Instagram voornamelijk negatieve effecten hadden op het welzijn, zelfbeeld en de vriendschapsnabijheid van adolescenten. Aan de andere kant hadden Snapchat en WhatsApp overwegend positieve of neutrale effecten. Deze bevindingen suggereren dat niet alle sociale media dezelfde invloed hebben op de mentale gezondheid, en dat de aard van het platform een cruciale rol speelt in de ervaren effecten.

Vergelijking met eerdere studies

De bevindingen van Van der Wal et al. (2024) komen overeen met eerdere onderzoeken die een gemengde impact van sociale media op de mentale gezondheid van adolescenten hebben aangetoond. Zo ontdekte een studie van Twenge et al. (2022) dat sociale media vooral negatieve effecten hadden op meisjes, terwijl Beyens et al. (2021) benadrukten dat de impact van sociale media sterk varieert afhankelijk van individuele kenmerken. Bovendien onderschreef Haidt (2020) de complexiteit van de relatie tussen sociale media en mentale gezondheid, waarbij zowel positieve als negatieve effecten werden waargenomen, afhankelijk van de context en het gebruikspatroon.

Conclusie

De studie van Van der Wal et al. (2024) draagt significant bij aan ons begrip van de effecten van sociale media op de mentale gezondheid van adolescenten. De bevindingen benadrukken de noodzaak van een genuanceerde benadering die rekening houdt met zowel de individuele verschillen tussen adolescenten als de specifieke kenmerken van de gebruikte sociale mediaplatforms. Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op het verder uitwerken van deze platformspecifieke effecten en het ontwikkelen van interventies die adolescenten kunnen helpen om hun sociale media gebruik op een gezonde manier te beheren.

Referenties

Beyens, I., Pouwels, J. L., van Driel, I. I., Keijsers, L., & Valkenburg, P. M. (2021). Social media use and adolescents’ well-being: Developing a typology of person-specific effect patterns. Communication Research. https://doi.org/10.1177/00936502211038196

Haidt, J. (2020). Scrutinizing the effects of digital technology on mental health. Nature, 578(7794), 226-227. https://doi.org/10.1038/d41586-020-00296-x

Twenge, J. M., Haidt, J., Lozano, J., & Cummins, K. M. (2022). Specification curve analysis shows that social media use is linked to poor mental health, especially among girls. Acta Psychologica, 224, 103512. https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2022.103512

Van der Wal, A., Beyens, I., Janssen, L. H. C., & Valkenburg, P. M. (2024). Social media use leads to negative mental health outcomes for most adolescents. Unpublished manuscript. University of Amsterdam.